Beschreibung

Mekke, Medine/Hicaz ve Irak/Kûfe ekolleriyle baþlayan tefsir hareketi, fetihlerin devam etmesiyle birlikte Mısır, Maveraünnehir, Kuzey Afrika/Maðrib, Endülüs ve Anadolu bölgelerine doðru kaymaya baþlamıþtır. Tefsir tarihi yazımının yeniden ele alınmasını gerekli gören bazı araþtırmacılar, ekol ve akım anlamında ciddi geliþmeler gösteren bu bölgelerin gözden uzak tutulmamasına, buradaki faaliyetlerin araþtırılıp ortaya çıkarılmasına, özellikle tefsirin kuruluþ dönemi faaliyetlerine eklemlenmesine dikkatimizi çekmektedir. Çünkü üç ekolün ortaya koyduðu klasik tefsir yaklaþımı rivâyet aðırlıklı çerçeve içerisinde deðerlendirilmektedir. Oysa müfessirin yorumunu yaþadıðı bölge, ilmî ve kültürel çevre, hayat tarzından kaynaklanan örf ve adetler, bölgede yayılan mezhep ve fırkalar, eðitim aldıðı hocalar, ilim ve medeniyet seviyesindeki farklılıklar ve farklı kültürlerle karþılaþma derinden etkilemektedir. Bu sebeple Doðu-İslâm dünyası ile Endülüs medeniyeti arasında köprü vazifesi gören, her iki medeniyetten etkilendiði gibi aynı zamanda her ikisini etkileyen bu coðrafya (Fas, Tunus ve Cezayir) tefsir çalıþmaları kapsamında inceleme ve araþtırma konusu yapılmıþtır.
Bir tefsir tarihi çalıþması olarak planlanan bu araþtırmada sınırları belirlenmiþ bölgede (Fas, Tunus ve Cezayir) ilk dönemden itibaren günümüze kadar yapılan tefsir faaliyetleri iki aþamada ele alınmaya çalıþılmıþtır. Birinci aþamada baþlangıçtan itibaren XIX. yüzyıla kadar geçen süre içerisinde bölgede ortaya konan klasik dönem tefsir çalıþmalarını gün yüzüne çıkarmak hedeflenmiþtir. İkinci aþamada ise modern dönemde Maðrib'de yapılan çalıþmalar üzerine yoðunlaþılmıþtır. Bu bölgede yapılan tefsirler ıslahî/ictimâî, makâsıdî, selefî, fırka ve tasavvufî-iþârî þeklinde tasnif edilerek incelenmiþtir.