Beschreibung

Gayrimeþru Anlamlar Sözlüðü'nün ortaya çıkıþını yalnızca yaþam deneyimine dayandırmak pek doðru olmaz. Edebiyat deneyiminin de en az yaþam deneyimi kadar etkili olduðunu ve bu sözlüðün, özellikle Gustave Flaubert'in meþhur Yerleþik Düþünceler Sözlüðü'nden esinle hayat bulduðunu belirtmek gerekir. Bu sözlüðün en güçlü yanı ironisiydi tabii ama asıl muhteþem olan, böyle bir sözlük hazırlama fikriydi; kalıplaþmıþ algıları hicvederek on dokuzuncu yüzyılın ruhunu madde madde yansıtma fikri, her þeyden önce büyük bir buluþtu. Bu anlamda Flaubert'in izinden giden Ambrose Bierce da yirminci yüzyılın baþında yayımlanan parıltılı eseri Þeytan'ın Sözlüðü'nde yine hiciv ve ironi yoluyla kendi dönemini resmediyor, Amerikan toplumunun deðerlerini alaþaðı ediyordu. Tabii ki dünya genelinde bu iki sözlük dıþında da klasik sözlük tanımına uymayan birçok farklı sözlük deneyimi gerçekleþti, hatta hem roman hem de sözlük olan bazı eserler de yayımlandı. Ama Gayrimeþru Anlamlar Sözlüðü'nün Flaubert'in sözlüðünden esinlendiðini ve maalesef bu sözlüðü hazırladıktan sonra okuyabildiðim Bierce'ın sözlüðüneyse daha yakın durduðunu vurgulamakta yarar görüyorum. Bu noktada akıllara þu soru gelebilir; böylesi bir sözlüðe gerçekten ihtiyaç var mıydı? Biliriz ki sözlükler, edebi eserlerden farklı olarak daha pragmatik bir bakıþla ve daha somut bir ihtiyacı gidermek uðruna üretilirler. Anlamlar sözlüðünün rafa kalktıðı bir dönemde, gayrimeþru anlamlardan çatılmıþ bir sözlük ne iþe yarar? Evet, lafı hiç dolandırmadan söylersek, hiçbir iþe yaramaz. Hiçbir iþe yaramadıðı gibi okuyana zarar da verebilir; herhangi bir maddenin gayrimeþru anlamıyla gerçek hayata katılan biri için iþler sarpa sarabilir. Bu sebeple sözlüðe faydacı yaklaþmak, her þeyden önce güvenli deðildir. Bir romana yaklaþılması gerektiði gibi, her zaman sakin ve soðukkanlı olunması ve bu sözlükten edebiyat dıþı bir fayda beklenmemesi önerilir.