Beschreibung

Dil, bütün hayatın þekillendiricisidir. Düþüncenin oluþmasını saðlayan malzeme niteliðinde oluþu ve düþüncenin ifade aracı olmasıyla birbirini çift taraflı destekleyen/oluþturan sistemler bütünüdür.
Zihinde ya da zihin aracılıðı ile gerçekleþen hareketlerin ifade edildiði kelime türlerinden biri mental fiillerdir. Mental fiiller öncelikle psikoloji ile ilgili çalıþmalarda yer almıþken dil biliminin çalıþma sahasına sonraları dahil olmuþtur. Yaklaþık son elli yıldır fiil sınıflandırmalarında kendine önemli bir yer edinmiþtir. Dil bilimindeki inceleme alanı zihinsel süreçler ve psikoloji temellidir. Bu fiiller, zihindeki bazı süreçler neticesinde oluþan fiillerdir ve fiil hareketinin düþünce sisteminde gerçekleþtiði yerin esas alındıðı dilbilimsel çalıþmalarda altı çizilmeye baþlamıþlardır. Algılama, düþünme, karar verme, hatırlama, duygusal tepkiler verme gibi zihinsel süreçleri dilde ifade etmekle görevlidirler.
Çeþitli çalıþmalarda Türkçenin tarihî dönemleri mental fiiller bakımından incelenmektedir. Bu çalıþmada öncelikle Çaðatay Türkçesi ve Ali Þir Nevâyî ele alınmıþtır. İkinci bölümde Türk Dilinde fiil sınıflandırmaları ve mental fiil konusu etraflıca açıklanmıþtır. Son olarak Ali Þir Nevâyî'nin eserlerinden tespit edilen mental fiiller biliþsel psikoloji temelinde sınıflandırılarak baðlamları ile verilmiþtir. Böylece Türkçenin tarihî dönem mental fiil çalıþmalarına bütüncül bir yaklaþım saðlanmıþ ve karþılaþtırmalarda bulunulmuþtur. Türkçenin tarihî iç yapısını ve zihinde dilin nasıl iþlediðini göstermesi bakımından bu çalıþmanın yapılacak diðer çalıþmalara kaynak olması hedeflenmiþtir.