Beschreibung

Osmanlı Türkçesi Metinlerinin imlâsında sözcük-lerin baðlı olduðu dilin yazım kuralı esas alınır. Bir sözcük Arapça veya Farsça kökenli ise, bu dillerdeki yazılıþ þeklinde deðiþiklik yapılmaz; o dildeki imlâsı ile yazılır. Türkçe kökenli kelimelerin imlâsında yüz-yıldan yüzyıla deðiþiklik görülür. Hatta bir sayfada Türkçe bir sözcüðün birden çok yazılıþ þekline rast-lamak mümkündür. Eski Anadolu Türkçesi metinle-rinde imlâ sorununu çözmek için harekelendirme yo-luna gidilmiþtir. Gerçekten de 13.-15. yüzyıllarda ya-zılmıþ Türkçe el yazmalarının çoðunlukla hareketlen-dirilmiþ olması imlâ sorununun varlıðına delil olduðu gibi, aynı zamanda bir þekilde bu soruna çözüm ara-yıþlarının süregeldiðini de kanıtlar.

Arap alfabesi ile 'a, e, ı, i, o, ö, u, ü' gibi ün-lülerin bir kısmı kolayca yazılabilse de, bir kısmı or-tak harfler kullanılarak yazılır. Ayırt edici bir harf bu-lunmadıðı için o sözcüðün telaffuz þekli Arap alfabe-si ile gösterilemez. Ünlü doðubilimci Meninski çok dilli sözlüðünde Latin alfabesi ve kendi geliþtirdiði transkripsiyon sisteminin yardımıyla, telaffuzunda þüpheye düþülen kimi Türkçe sözcüklerin okunuþuna açıklık getirmiþtir. Türkiye'de yeni Türk alfabesine geçildikten sonra okuma ve yazma sorunu çözülmüþ, bilimsel metinlerin tenkitli neþrinde transkripsiyon alfabesi bir baþka deyiþle çevrimyazı alfabesi kulla-nılarak hata oranı sıfıra indirilmiþtir denilebilir.

18. yüzyıldan sonra yazılan Osmanlı Türkçesi me-tinlerinde imlâ, sistemleþme sürecinde haylice yol al-mıþ olsa bile, yazma sorunları devam etmiþtir. 20. yüzyılın çeyreðine kadar çıkan süreli yayınlara, her türdeki ve konudaki kitaplara göz atıldıðında, hiç olmazsa çekim eklerinde ve bazı eklerin yazımlarında bir ortak yol bulunduðu görülecektir.

Hatırladıðım kadarıyla, Osmanlı Türkçesinin derli toplu bir yazım kılavuzu yazılmamıþtır. Bu ihtiyacı göz önünde bulundurarak Eski Türkçeden Yeni Türk-çeye ve Yeni Türkçeden Eski Türkçeye olmak üzere çift taraflı alfabetik bir kılavuz hazırlamayı düþün-düm. Tamamen metin taramasından çıkardıðım veri-leri yine Say Yayınları arasında yayımlanan iki ciltlik Osmanlı Türkçesi Sözlüðünün dizin bölümünden de yararlanarak toplam olarak yirmi bin maddeden olu-þan bir yazım kılavuzu hazırladım. Bu kılavuzda ba-zen bir maddenin birden çok yazılıþ þekli görüle-cektir. Bunun sebebi yukarıda verdiðim izahata da-yanmaktadır.

19. yüzyıl metinlerinden baþlamak suretiyle geri-ye doðru gidecek kapsamlı bir metin taramasıyla eli-nizdeki yazım kılavuzunun hacmini artırmak müm-kündür. Böyle bir tarama faaliyetinde özellikle üni-versitelerin Türk Dili ve Edebiyatı bölümlerinde ya-pılan akademik çalıþmaların katkısı büyük olacaktır. Anılan özelliklerde bir kılavuza ihtiyaç duyulursa, iþbirliði ile göz doldurucu çalıþmalar yapılabilir.

Sunulan bu çalıþmanın yararlı olmasını umuyorum.

Prof. Dr. Mehmet KANAR