Beschreibung

14 . yüzyılda İtalyan ticaret kadırgalarının Doðu'dan Avrupa pazarlarına taþıdıðı uluslararası lüks mal ticareti, İtalyan sanatını derinden etkiledi. İthal sanat eþyalarının köken, tip ve üslupları çok farklı olmasına raðmen İtalyanlar, hayran oldukları bu yabancı nesnelerin coðrafi ve sanatsal kökenleri hakkında yeterince bilgi sahibi deðillerdi. Bu yüzden İslam ülkelerinden ve Asya'dan İtalya pazarına gelen bütün sanat objelerini Doðu iþi diye adlandırıyorlardı. Doðu iþi eþyaların ortak özelliði, taþınabilir büyüklükte olmasıydı; böylece ülkeye çok miktarda getirilebiliyor, her yere yayılıyordu. Bunun yanı sıra Müslümanlıkta insan ve hayvan figürü yapmak yasak olduðundan, Doðu iþi objelerde yaygın olan içki içme, çalgı çalma, ata binme ya da avlanma gibi soylu zevklerle meþgul insan figürleri, Avrupa'daki feodal soyluların da zevklerine hitap ediyordu. Avrupalı seçkinlerin 14. ve 15. yüzyıllarda artan zenginliði, lüks ithal mallara muazzam bir talep yarattı. Bu yaþananlar aynı zamanda ithal mallarla rekabet edebilecek yerel üretimin geliþimini de teþvik etti. 15. yüzyıl boyunca Doðu iþi lüks malların taklidi, İtalyan el sanatlarında hızlı bir geliþime yol açtı. 1600'lerde uluslararası lüks mal taþımacılıðındaki rolü giderek azalan İtalya, bu defa lüks malların üreticisi hâline geldi. İtalyan zanaatkârlar zamanla üretim kalitesi ve maliyetinde, daha önce ilham aldıkları Doðulu zanaatkârları geçmeye baþladılar. Böylece mallar ters yöne, Batı'dan Doðu'ya doðru akmaya baþladı. Doðu-Batı ticareti, seyahatleri ve sınai rekabeti, Akdeniz'deki kozmopolit zevk anlayıþının ve sanatsal alıþveriþin artıþında önemli bir rol oynadı. Ülkesine davet ettiði İtalyan ressamlara portrelerini ve madalyonlarını yaptıran Fatih Sultan Mehmed'in ölümünden sonra halefleri, imparatorluk imajını yaratmak için zaman zaman İtalyan sanatçıları İstanbul'a davet ettiler. II. Bayezid, 1506 yılında Haliç'e bir köprü inþa etmesi için Michelangelo'yu İstanbul'a davet etti. Bunun yanı sıra Leonardo da Vinci'den destek almaya çalıþtı. Doðu'dan Akdeniz ticaretiyle gelen lüks tüketim mallarının Batı sanatı üzerinde yarattıðı etkiyi keyifli ve merak uyandırıcı bir þekilde anlatan Rosamond E. Mack, ticareti dönemin hâkim gücü olarak deðerlendirmekte, süsleme sanatlarını da bu gücün temel taþları olarak görmektedir. Maddi kültürle ilgili bu bütünlüklü ve üretken yaklaþım, zevk sahibi bir topluluk kavramının sınırları aþarak nasıl bir kozmopolit anlayıþa ve zevke dönüþtüðünü kanıtlamaktadır. Doktorasını Harvard Üniversitesi'nde Rönesans sanatı üzerine yapan yazar, İtalyan Rönesansı gibi Avrupa kültürel eðilimlerini daha geniþ bir dünya içinde resmederek birçok önemli konuya kapı aralamaktadır. Deðiþen ticaret yolları, ticari uygulamalar ve diplomatik teþebbüsler gibi Avrupa ve Doðu arasındaki iliþkilere kısa ve özlü bir genel bakıþ sunan Rosamond E. Mack, lüks ticari mallara ve eþyalara göre baþlıklara ayırdıðı kitabında büyük aktarımları kronolojik sırayla ele almakta; desenli ipeklerle baþladıðı ticaret ve sanat macerasını İtalyan resimleri, halılar, seramik, cam, cilt ve lake, kakma pirinç eþyalar ve resim sanatlarındaki doðu unsurları üzerinden sürdürmekte, böylece zengin ve kapsamlı bir sentez sunmaktadır.14 . yüzyılda İtalyan ticaret kadırgalarının Doðu'dan Avrupa pazarlarına taþıdıðı uluslararası lüks mal ticareti, İtalyan sanatını derinden etkiledi. İthal sanat eþyalarının köken, tip ve üslupları çok farklı olmasına raðmen İtalyanlar, hayran oldukları bu yabancı nesnelerin coðrafi ve sanatsal kökenleri hakkında yeterince bilgi sahibi deðillerdi. Bu yüzden İslam ülkelerinden ve Asya'dan İtalya pazarına gelen bütün sanat objelerini Doðu iþi diye adlandırıyorlardı. Doðu iþi eþyaların ortak özelliði, taþınabilir büyüklükte olmasıydı; böylece ülkeye çok miktarda getirilebiliyor, her yere yayılıyordu. Bunun yanı sıra Müslümanlıkta insan ve hayvan figürü yapmak yasak olduðundan, Doðu iþi objelerde yaygın olan içki içme, çalgı çalma, ata binme ya da avlanma gibi soylu zevklerle meþgul insan figürleri, Avrupa'daki feodal soyluların da zevklerine hitap ediyordu. Avrupalı seçkinlerin 14. ve 15. yüzyıllarda artan zenginliði, lüks ithal mallara muazzam bir talep yarattı. Bu yaþananlar aynı zamanda ithal mallarla rekabet edebilecek yerel üretimin geliþimini de teþvik etti. 15. yüzyıl boyunca Doðu iþi lüks malların taklidi, İtalyan el sanatlarında hızlı bir geliþime yol açtı. 1600'lerde uluslararası lüks mal taþımacılıðındaki rolü giderek azalan İtalya, bu defa lüks malların üreticisi hâline geldi. İtalyan zanaatkârlar zamanla üretim kalitesi ve maliyetinde, daha önce ilham aldıkları Doðulu zanaatkârları geçmeye baþladılar. Böylece mallar ters yöne, Batı'dan Doðu'ya doðru akmaya baþladı. Doðu-Batı ticareti, seyahatleri ve sınai rekabeti, Akdeniz'deki kozmopolit zevk anlayıþının ve sanatsal alıþveriþin artıþında önemli bir rol oynadı. Ülkesine davet ettiði İtalyan ressamlara portrelerini ve madalyonlarını yaptıran Fatih Sultan Mehmed'in ölümünden sonra halefleri, imparatorluk imajını yaratmak için zaman zaman İtalyan sanatçıları İstanbul'a davet ettiler. II. Bayezid, 1506 yılında Haliç'e bir köprü inþa etmesi için Michelangelo'yu İstanbul'a davet etti. Bunun yanı sıra Leonardo da Vinci'den destek almaya çalıþtı. Doðu'dan Akdeniz ticaretiyle gelen lüks tüketim mallarının Batı sanatı üzerinde yarattıðı etkiyi keyifli ve merak uyandırıcı bir þekilde anlatan Rosamond E. Mack, ticareti dönemin hâkim gücü olarak deðerlendirmekte, süsleme sanatlarını da bu gücün temel taþları olarak görmektedir. Maddi kültürle ilgili bu bütünlüklü ve üretken yaklaþım, zevk sahibi bir topluluk kavramının sınırları aþarak nasıl bir kozmopolit anlayıþa ve zevke dönüþtüðünü kanıtlamaktadır. Doktorasını Harvard Üniversitesi'nde Rönesans sanatı üzerine yapan yazar, İtalyan Rönesansı gibi Avrupa kültürel eðilimlerini daha geniþ bir dünya içinde resmederek birçok önemli konuya kapı aralamaktadır. Deðiþen ticaret yolları, ticari uygulamalar ve diplomatik teþebbüsler gibi Avrupa ve Doðu arasındaki iliþkilere kısa ve özlü bir genel bakıþ sunan Rosamond E. Mack, lüks ticari mallara ve eþyalara göre baþlıklara ayırdıðı kitabında büyük aktarımları kronolojik sırayla ele almakta; desenli ipeklerle baþladıðı ticaret ve sanat macerasını İtalyan resimleri, halılar, seramik, cam, cilt ve lake, kakma pirinç eþyalar ve resim sanatlarındaki doðu unsurları üzerinden sürdürmekte, böylece zengin ve kapsamlı bir sentez sunmaktadır.